NCERT math class 5 in hindi medium | chapter 11 | पैटर्न ( paittern )

 ncert math class 5 in hindi medium 


पाठ - 11 

पैटर्न  ( pattern )


1. इन पैटर्न को पहचान कर आगे बढ़ाइए :


2. संख्या के पैटर्न आगे बढ़ाइए :

1) 111  112  113   114   115   .......................
2) 100   300   500   700   900   .....................
3) 1   4   9   16   25   .................................
4) 1   3   6   10   15   ........................
5) 1/2   2/4   3/6   4/8   5/10   .....................
6) 9999   8888   7777   6666   ......................
            1                 1                1 
7) 5 ⎯⎯,   5,  4 ⎯⎯,  4,  3⎯⎯, 
           2                  2                2  

हल:-  

1) 111  112  113   114   115   116   117   118   119    120 
2) 100   300   500   700   900   1100   1300   1500   1700   1900   
3) 1   4   9   16   25   36   49   64   81   100 
4) 1   3   6   10   15   21   28   36   45   55 
5) 1/2   2/4   3/6   4/8   5/10   6/12   7/14   8/16   9/18 10/20 
6) 9999   8888   7777   6666   5555   4444   3333   2222   1111 
           1                1               1               1              
7) 5 ⎯⎯, 5,  4 ⎯⎯, 4,  3⎯⎯, 3,  2 ⎯⎯,  2,                    2               2               2                2 

     1
1⎯⎯, 1
     2


3. समझिए और पैटर्न को आगे बढ़ाइए :

a )  1 × 1                                     = 1 

      11 × 11                                 = 121 

      111 × 111                              = 12321 

      1111 × 1111                          = 1234321 

      11111 × 11111                      = .................

      111111 × 111111                  = .................


हल:-  

      1 × 1                                     = 1 

      11 × 11                                 = 121 

      111 × 111                            = 12321 

      1111 × 1111                        = 1234321 

      11111 × 11111                    = 123454321 

      111111 × 111111               = 12345654321 


b )  5 × 5                                = 25 

       55 × 5                              = 275 

       555 × 5                            = 2775 

       5555 × 5                          = .................

       55555 × 5                         = ................

       555555 × 5                       = .................


हल:- 

       5 × 5                                 = 25 

       55 × 5                               = 275 

       555 × 5                             = 2775 

       5555 × 5                           = 27775 

       55555 × 5                         = 277775 

       555555 × 5                       = 2777775


c )  1 + 3                               = 2 × 2     = 4 

      1 + 3 + 4                         = 3 × 3     = 9 

      1 + 3 + 5 + 7                   = 4 × 4     = 16 

      1 + 3 + 5 + 7 + 9             = ..........   = ........

      1 + 3 + 5 + 7 + 9 + 11     = ........     = ........


लगातार 10 विषम संख्या का जोड़ = ........ = ........

लगातार 15 विषम संख्या का जोड़ = .......... = .........

हल:-

      1 + 3                                = 2 × 2     = 4 

      1 + 3 + 4                          = 3 × 3     = 9 

      1 + 3 + 5 + 7                    = 4 × 4     = 16 

      1 + 3 + 5 + 7 + 9              = 5 × 5     = 25 

      1 + 3 + 5 + 7 + 9 + 11      = 6 × 6     = 36 


लगातार 10 विषम संख्या का जोड़ = 10 × 10  = 100 

लगातार 15 विषम संख्या का जोड़ = 15 × 15 = 225 


d )  2 × 4                              = 2 ×  3    = 6 

      2 + 4 + 6                        = 3 × 4     = 12 

      2 + 4 + 6 + 8                  = 4 ×  5    = 20 

      2 + 4 + 6 + 8 + 10         = .......       = .......

      2 + 4 + 6 + 8 + 10 + 12  = .........    = ........


हल:-  

      2 × 4                              = 2 ×  3    = 6 

      2 + 4 + 6                        = 3 × 4     = 12 

      2 + 4 + 6 + 8                  = 4 ×  5    = 20 

      2 + 4 + 6 + 8 + 10          = 5 × 6     = 30 

      2 + 4 + 6 + 8 + 10 + 12  = 6 × 7     = 42 


e )  1 + 2 + 3 + .......... + 9 + 10        = 55 

      11 + 12 + 13 + .........+ 19 + 20   = 155 

      21 + 22 + 23 + ........ + 29 + 30   = 255 

      31 + 32 + 33 + ........... + 39 + 40 = .........

      41 + 42 + 43 + ..........  + 49 + 50 = ........

      71 + 72 + 73 + ......... + 79 + 80   = ..........


हल:- 

 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 + 9 + 10   = 55 

11 + 12 + 13 + 14 + 15 + 16 + 17 + 18 + 19 + 20 = 155 

21 + 22 + 23 + 24 + 25 + 26 + 27 + 28 + 29 + 30  = 255 

 31 + 32 + 33 + 34 + 35 + 36 + 37 + 38 + 39 + 40  = 355 

 41 + 42 + 43 + 44 + 45 + 46 + 47 + 48 + 49 + 50  = 455 

 71 + 72 + 73 + 74 + 75 + 76 + 77 + 78 + 79 + 80   = 755 


पैटर्न को समझिए :

( 2 ×  2 ) - ( 1 ×  1 ) = 3 

( 3 ×  3 ) - ( 2 ×  2 ) = 5 

( 4 ×  4 ) - ( 3 ×  3 ) = 7 

( 5 ×  5 ) - ( 4 ×  4 ) = .....

( 6 ×  6 ) - ( 5 ×  5 ) = ......


हल:- 

( 2 ×  2 ) - ( 1 ×  1 ) = 3 

( 3 ×  3 ) - ( 2 ×  2 ) = 5 

( 4 ×  4 ) - ( 3 ×  3 ) = 7 

( 5 ×  5 ) - ( 4 ×  4 ) = 9 

( 6 ×  6 ) - ( 5 ×  5 ) = 11 


15 × 15 = 225 

25 × 25 = 625 

35 × 35 = 1225 

45 × 45 = ............

95 × 95 = ..........


हल:- 

15 × 15 = 225 

25 × 25 = 625 

35 × 35 = 1225 

45 × 45 = 2025 

95 × 95 = 9025 


 जादुई तिकोन 



1. अब आप 1 से 6 अंकों को इस प्रकार सजाइए की तिकोन की हर एक लाइन की संख्याओं का जोड़ 10 हो जाए -

1 + ...... + 5 = 10 

हल:- 

1 + 4 + 5 = 10 


2. केवल 1 से 6 तक के अंकों का प्रयोग कर इस प्रकार सजाइए कि तिकोन की हर एक लाइन की संख्याओं को जोड़ 11 हो जाए |

हल:- 


3. इस प्रकार सजाइए कि तिकोन की हर एक लाइन की संख्याओं का जोड़ 12 हो जाए |

हल:-



---------------------------------------------------------------------------------------------------------------



















एक टिप्पणी भेजें

0 टिप्पणियाँ